Etty Hillesum in de Treccani Encyclopedie aan te treffen is een heuglijk feit. Het is in het algemeen niet zo moeilijk om op de hoogte te blijven van de nieuwe boeken over Etty Hillesum die in Italië verschijnen. Iets lastiger is het om de aan haar gewijde artikelen in tijdschriften en kranten op het spoor te komen. Het wordt pas gecompliceerd als het gaat om hoofdstukken of alinea’s over haar in publicaties over andere zaken. Af en toe overkomt het me dat ik een verwijzing aantref terwijl ik eigenlijk op zoek was naar iets heel anders.
De Treccani Encyclopedie
Zoals vanmorgen. Ik zocht naar lexicale informatie gerelateerd aan Nederlandse onderwerpen in de beroemde Enciclopedia Italiana., uitgegeven door het Instituut Treccani. De instelling ontstond in 1907 in Rome en is actief tot op de dag van vandaag. De encyclopedie is in talloze bibliotheken beschikbaar, zelfs in die van kleinere gemeenten. Tegenwoordig bestaat er ook een online versie. Je kunt op de hun website zowel nieuwe artikelen vinden als de bijdragen uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Een bijzonder interessante historische bron!
Het lemma Paesi Bassi
In het grote artikel over Nederland – getiteld: ‘Paesi Bassi’– vond ik in paragraaf 5 van het omvangrijke hoofdstuk over literatuur een alinea over verzetsliteratuur waarin ook Etty Hillesum wordt genoemd. Dit is mijn vertaling ervan:
De verzetspoëzie vond haar belangrijkste uitdrukkingen in “Het lied der achttien dooden”, van J. Campert en in het Het Vrij Nederlandsch liedboek (1944). Daarin werden gedichten van verschillende auteurs opgenomen. Eén van de bekendste getuigenissen van de verschrikkingen van de oorlog is Het Achterhuis (1947) van Anne Frank.
Een recente ontdekking is het waardevolle werk van E. Hillesum, gedood in Auschwitz: Het verstoorde leven (1981) en Brieven 1942-1943 (1986). Het thema oorlog en oorlogsherinneringen is aanwezig in het werk van diverse auteurs. De novelle De nacht der Girondijnen (1957) van E. (sic) Presser. Dan de bundels Het bittere kruid (1957) en De val (1982), van de schrijfster M. Minco. En ten slotte de roman De aanslag (1986) van H. Mulisch.
[Ik heb de Italiaanse titels en het jaar van uitgave van de vertalingen van de genoemde boeken weggelaten.]
In deze alinea hebben Anne Frank, Auschwitz en Harry Mulisch een link naar de aan hen gewijde artikelen in dezelfde encyclopedie gekregen. Over Etty Hillesum verscheen tot nu nog geen afzonderlijk artikel.
Betekenis
Het lijkt mij van belang dat Etty Hillesum is vermeld in deze gerenommeerde Italiaanse encyclopedie. Haar aanwezigheid duidt er immers op dat haar bekendheid in dit land in stijgende lijn is. Het is een van de vele signalen. En het spreekt vanzelf, dat in het artikel alléén auteurs worden genoemd wier werk in het Italiaans beschikbaar is. Het lijkt me van belang dit te melden. Deze keer gaat het nu eens niet om Hillesums aanwezigheid in een specifiek segment van de Italiaanse maatschappij. Ze heeft een plaatsje binnen de brede context van een algemeen cultureel instrument van de bovenste plank.
Aantekeningen bij Hillesum in de Treccani Encyclopedie is verheugend
