De Italiaanse schrijver Antonio Scurati verwierf internationale roem door zijn historische romans over Mussolini. Ze verschenen ook in het Nederlands. Scurati had op zaterdag 20 april een toespraak moeten houden op de derde nationale zender: RAI Tre. De Algemene Directie van de staatstelevisie stak daar echter een stokje voor. Zij annuleerde de aanwezigheid van de beroemde schrijver in het populaire praatprogramma “Che sarà”. Dus ging de TV-toespraak van Antonio Scurati over de Italiaanse bevrijdingsdag niet door. Voor de afzegging gaf men redenen van economische aard. Men vond de beloning van 1800 euro voor zijn korte optreden blijkbaar te hoog. Dat kon Bruintje TV niet trekken. En het vuur de polemiek laaide meteen hoog op.
Voor de eerste minister Meloni komt een beschuldiging van censuur bijzonder ongelegen. Want dat was het volgens de progressieve oppositie. Aan die kant van het politieke spectrum nam niemand het argument van de centjes serieus. Giorgia Meloni hoefde niet lang na te denken en ging over tot de aanval. Zij becommentarieerde en publiceerde de korte lezing van de beroemde schrijver op haar eigen social media account. Daarmee ‘bewees’ zij dat haar regering geen censuur tolereerde. Zij maakte met haar (door haar aanhangers) ‘moedig’ genoemde actie de ingreep van de zuinige mannen van de Staat-TV niet ongedaan. Noch neemt zij de verdenking van censuur weg. Meloni had nog een argument. Hieronder eerst haar reactie en daarna de tekst van Scurati.
Meloni’s begeleidende tekst
In een Italië vol problemen – schrijft de premier op Facebook – klaagt links ook vandaag weer een kwestie aan. Deze keer gaat het om de vermeende censuur van een toespraak van Scurati om 25 april te vieren. Links roept luidt regime, de RAI antwoordt dat het simpelweg weigerde 1800 euro (het maandsalaris van veel werknemers) te betalen voor een monoloog van één minuut. Ik weet niet wat de waarheid is, maar ik publiceer om twee redenen met plezier de tekst van de monoloog (waarvoor ik hopelijk niet hoef te betalen):
1) Wie altijd werd tegengewerkt en gecensureerd door de openbare omroepen zal nooit vragen om iemand te censureren. Zelfs niet van degenen die vinden dat je voor je anti-regeringspropaganda betaald moet met . 2) Opdat de Italianen vrij kunnen oordelen over de inhoud. Veel leesplezier.
Tot zover de Italiaanse eerste minister Giorgia Meloni. Het vet in de tekst is van haar. Hieronder volgt mijn vertaling van Scurati’s toespraak.
De Toespraak van Antonio Scurati
Giacomo Matteotti werd op 10 juni 1924 vermoord door fascistische huurmoordenaars. Vijf van hen wachtten hem op voor zijn huis, allemaal uit Milaan. Professionals in geweld, ingehuurd door de naaste medewerkers van Benito Mussolini. Het parlementslid Matteotti, de leider van de Verenigde Socialistische Partij, was de enige persoon in het Parlement die zich nog openlijk verzette tegen de fascistische dictatuur. Hij werd op klaarlichte dag in het centrum van Rome ontvoerd. Hij vocht tot het laatst, zoals hij zijn hele leven gevochten had. Ze staken hem dood en schendden zijn lijk. Ze vouwden het op om het in een te kleine, provisorisch gegraven kuil te stoppen. Mussolini werd onmiddellijk op de hoogte gesteld.
Behalve de schuld aan deze misdaad laadde hij ook de schande door de weduwe te beloven, dat hij er alles aan zou doen om haar man terug te brengen. Tijdens het uitspreken van deze belofte zat de Duce van het Fascisme aan het bureau met in een la de met bloed besmeurde papieren van het slachtoffer In deze bedreiglijke lente herdenken we echter niet alleen de politieke moord op Matteotti. We herdenken ook de nazi-fascistische massamoorden die in 1944 werden gepleegd door de Duitse SS, met de medeplichtigheid en medewerking van Italiaanse fascisten.
Ik noem de Fosse Ardeatine, Sant’Anna di Stazzema, Marzabotto. Dit zijn slechts enkele van de plaatsen waar Mussolini’s duivelse medestanders koelbloedig duizenden weerloze Italiaanse burgers afslachtten. Onder hen waren honderden kinderen en zuigelingen. Velen werden levend verbrand, sommigen onthoofd.
Twee trieste verjaardagen
Deze twee gelijktijdige en trieste verjaardagen – de lente van ’24, de lente van ’44 – zeggen dat het fascisme gedurende zijn hele historische bestaan – niet alleen aan het eind of af en toe – een onherstelbaar fenomeen was van systematisch moorddadig en massaal politiek geweld. Zullen de erfgenamen van die geschiedenis dit voor één keer erkennen? Alles wijst er helaas op het tegendeel. De postfascistische regering, die de verkiezingen van oktober 2022 won, kon twee mogelijke wegen inslaan. Enerzijds kon zij haar neofascistische verleden verwerpen, anderzijds proberen de geschiedenis te herschrijven. De regering koos zonder twijfel de tweede weg.
Na het thema in de verkiezingscampagne te hebben vermeden, heeft de premier, toen ze door historische jubilea werd gedwongen er over te spreken, koppig vastgehouden aan de ideologische lijn van haar neofascistische cultuur van herkomst. Zij heeft zich gedistantieerd van de onverdedigbare gruweldaden van het regime (de Jodenvervolging) zonder echter ooit de fascistische ervaring als geheel te verwerpen. Ze heeft de massamoorden die met medeplichtigheid van de fascistische republikeinen zijn gepleegd alleen aan de nazi’s toegeschreven.
Antifascisme
Tot slot heeft ze de fundamentele rol van het verzet in de Italiaanse wedergeboorte ontkend. Zij kwam er nooit toe om ter gelegenheid van 25 april 2023 het woord ‘antifascisme’ uit te spreken. Op dit moment staan we opnieuw aan de vooravond van de verjaardag van de bevrijding van het nazi-fascisme.
Het woord dat de premier weigerde uit te spreken zal steeds opnieuw klinken uit de dankbare monden van alle oprechte democraten. Of ze politiek van linkse, centrum of rechtse huize zijn. Zolang dat woord – antifascisme – niet wordt uitgesproken door degenen die ons regeren, zal het spook van het fascisme blijven ronddwalen in het huis van de Italiaanse democratie.
Het is geen geheim dat de schrijver Scurati in de politieke partij van Meloni een continuïteit met het fascistische verleden van Italië waarneemt. Het is een door velen gedeelde opvatting. De uitmuntende kenner van het Italiaanse fascisme, de hoogleraar en historicus Emilio Gentile, beschouwt die periode echter als een afgesloten tijdperk. Hij wijst die continuïteit van de hand. Zie hier een artikel over hem. Natuurlijk zijn er in het land niet weinig die enthousiast terugkijken op het regiem van de Duce. Er zijn ook neofascistische groeperingen die het geweld niet schuwen. Over die dreiging moet niet men niet te licht denken en waakzaamheid betrachten.
Aantekeningen bij de TV-toespraak van Antonio Scurati
- De plaats is bekend vanwege de massaslachting op 560 burgers van de lokale bevolking. De moordpartij werd aangericht door de 16. SS-Panzergrenadier-Division Reichsführer SS op 12 augustus 1944.
- Over het bloedbad van Marzabotto zie deze pagina.
