Overschaduwde vreugde: Genua’s nieuwe brug

Je kunt wel spreken van ‘overschaduwde vreugde’ bij Genua’s nieuwe brug. Op 3 augustus 2020 was het staatshoofd Sergio Mattarella aanwezig bij de opening van de nieuwe brug in Genua. Zie hier voor mijn bericht over de  tragische gebeurtenissen rond de oude brug. In recordtijd kwam er een nieuwe voor in de plaats.

Ontwerp van Renzo Piano

De wereldberoemde architekt Renzo Piano, afkomstig uit Genua, heeft het project van de brug kort na de instorting van de oude aan zijn stad geschonken. De brug is 1067 meter lang, 40 meter hoog en heeft 19 overspanningen die rusten op 18 pijlers.

De nieuwe

De dag na de oplevering werd hij geopend. Vanuit het gezichtspunt van het verkeer en de economie kwam daarmee een einde aan het semi-isolement van de havenstad. De nieuwe brug is in recordtempo gebouwd op de plaats van de oude Morandibrug, die twee jaar geleden instortte. De eerste gebruikers van het nieuwe bouwwerk toonden zich zeer verheugd en opgetogen, want voor hen was er een einde gekomen aan de niet zelden drievoudige reistijden om de stad te bereiken en aan andere ernstige ongemakken.

De nabestaanden van de drieënveertig slachtoffers van de ramp waren, en dat is begrijpelijk, niet aanwezig bij de opening op 3 augustus. Gisteren, 14 augustus 2020, waren zij bijeen om de rampzalige gebeurtenis te herdenken. De plechtigheid werd bijgewoond door de Italiaanse eerste minister Conte en andere hoogwaarigheidsbekleders. Bij het woord ‘ramp’ denkt men al snel aan een natuurramp. Dat bleek voor de Morandibrug niet het geval. Een lange voorgeschiedenis van ontbrekend onderhoud veroorzaakte op 14 augustus 2018 om 11.36 uur de fatale instorting. Op dat moment onderging het leven van de nabestaanden van de 43 omgekomenen een radikale wending, een leven waarvan het leed voortaan deel zou zijn. De Nederlandse dichteres Hanny Michaelis drukte dit zeer precies uit in een gedachte die natuurlijk haar eigen bestaan betrof: ‘Je komt er niet af, maar je kunt er mee leven’.  Niettemin zullen velen die herkennen en misschien hebben ervaren.

Herinneringspark

Onder de nieuwe brug is een cirkelvormig park aangelegd waarin men 43 verschillende soorten bomen heeft geplant, voor elk slachtoffer één. Hun namen zijn aangebracht op een plaquette. Het park heeft de naam Open plek van de Herinnering gekregen  (Radura della Memoria). Op deze afbeelding een deel van het park en de brug erboven.

Overschaduwde vreugde: Genua's nieuwe brug

Het woord ‘radura’ staat voor een door bomen omringd rond grasveld in het bos. De cirkel is als universeel symbool allom aanwezig in de Italiaanse kunst, architectuur en religie. Een boom geplant om een persoon te herinneren heeft in Italië de laatste decennia meer en meer toepassing gekregen.

De officiële naam van de nieuwe brug is “Genua Sint-Joris”. De legendarische heilige en drakendoder wordt door de inwoners van de havenstad al eeuwen geliefd en vereerd. Dat is althans het beeld dat in de comunicatie van het  stadsbestuur wordt overgebracht. Het rode Sint-Joriskruis op een wit vlak is sinds jaar en dag de vlag van de stad. De keuze van de naam weerspiegelt de locale identiteit en past volledig in het politieke beleid van het huidige stadsbestuur. Sinds de verkiezingen van 2017 leidt de gekozen burgemeester Mario Bucci het bestuur, dat de uitdrukking van een rechtse coalitie. Het nationalisme is in de politieke cultuur van deze politieke partijen op nationaal niveau aanwezig als diepverankerde en sturende waarde.

 

Vittorio Sereni Italiaanse dichter en schrijver

Vittorio Sereni Italiaanse dichter en schrijver
Sereni in 1975

Vittorio Sereni Italiaanse dichter en schrijver. Wie was deze vooraanstaande dichter? Hij werd op 27 juli 1913 in het Noord Italiaanse Luino geboren. Luino ligt aan Lago Maggiore, op een steenworp van de Zwitserse grens. In zijn geboortejaar telde het stadje rond de 6500 inwoners. Sereni overleed in Milaan op 10 februari 1983. Hij was in de eerste plaats een dichter, maar schreef ook een aantal essays en vertaalde uit het Frans.

In het begin van de jaren zestig van de twintigste eeuw reisde hij door Nederland, maar verbleef voornamelijk in en rond Amsterdam. Hij schreef naar aanleiding van dit bezoek het poëtische drieluik ‘Uit Nederland’. Catherina Ypes publiceerde er al in 1962 in het tijdschrift Maatstaf een vertaling van. In haar bloemlezing Olijven en zilveren populieren nam zij van Sereni een gedicht uit 1941 op: Stad in de nacht. Klik hier: Stad in de nacht voor een pdf met het origineel en de vertaling.

Bibliografisch

De Italiaanse kritische editie van zijn Poesie, Gedichten, kwam uit in 1995 bij uitgeverij Mondadori in de bekende en bijzonder gewaardeerde serie I Meridiani, onder redactie van befaamde literatuurcriticus en filoloog Dante Isella. In het boek presenteert Pier Vincenzo Mengaldi en een bloemlezing van de kritiek.

Twee video’s

Beide video’s staan op de website van de RSI, de Zwitserse televisie, de eerste met, de tweede zonder gesproken woord. Ze werden gemakt vanwege de honderdjarige geboortedag van de dichter op 27 juli 2013. De eerste video toont de dichter in zijn geboorteplaats Luino waar hij een vriend ontmoet met wie hij herinneringen ophaalt. Klik hier. Als u doorscrolled vindt u een tweede videofilm van 5′:12” zonder geluid en in z/w. Thema: het Milaan van na de oorlog.

Aantekening

  • Zie vooral het Vittorio Sereni Archief Link (Italiaans).
  • In de Dizionario Biografico is door Gianfranco Lavezzi in 2018 een artikel aan hem gewijd.
  • Wikipedia Italiaans Er bestaat geen Nederlandse pagina.

 

Elio Vittorini Italiaanse schrijver in het Nederlands

De Italiaanse schrijver Elio Vittorini kwam ter wereld in de Siciliaanse stad Siracusa op 23 juli 1908. Hij overleed op 12 februari 1966 in Milaan. Klik hier voor een chronologie van zijn leven in het Nederlands.

Vittorini debuteerde in de jaren dertig tijdens het fascisme. Hij raakte al snel met het regiem in onenigheid en ging in het verzet. Na de oorlog trad hij toe tot het de Italiaanse comunistische partij, maar kwam ook nu weer in conflict en verliet ten slotte de partij. In deze jaren voorzag Vittorini in zijn levensonderhoud door vertaalwerk en het schrijven van artikelen. Aan de armoede van het gezin kwam een einde toen hij als redacteur werk kreeg bij enkele grote nationale uitgeverijen als Bompiani, Einaudi en Mondadori.

Nederlandse italianisten over Vittorini

Over Vittorini zegt de Nederlandse italianist Reinier Speelman in zijn Nawoord bij de bloemlezing moderne Italiaanse verhalen, dat hij schreef ‘… in een schijnbaar eenvoudige, maar in wezen sterk gestyleerde en symbolisch geladen taal, waarin parallellismen en herhalingen een belangrijke rol spelen.’ (Speelman, 1989, p. 183.) De bloemlezing opent met een verhaal van Vittorini.

F.J.P. Verbrugge, een andere vertaler, moet de Italiaanse schrijver wel een warm hart toedragen, want hij zette acht van Vittorini’s verhalen in het Nederlands over. Hij schrijft:

Elio Vittorini (1908-1966) was van Siciliaanse origine, maar vestigde zich in Florence, later Milaan. Hij is het bekendst om zijn boek ‘Conversazione in Sicilia’ (1941), dat bekend staat als het meest antifascistische boek uit de Italiaanse letteren. Hij nam deel aan het Noorditaliaanse verzet. Na de oorlog was hij politiek actief en richtte met Calvino het tijdschrift ‘Il Menebò’ [Menabò, sic] op. Vittorini heeft veel vertaald (uit het Engels) en schreef, behalve verhalen, romans en essays. Hij is weinig vertaald in het Nederlands. ‘Toen de winter begon’ (Quando cominciò l’inverno) dateert van 1939, maar is in een veel vroeger periode gesitueerd.

Elio Vittorini Italiaanse schrijver in het Nederlands
Vittorini en Montale

Vittorini en Montale

Eugenio Montale en Elio Vittorini waren goed bevriend. Montale was onder de oprichters van het Florentijnse literaire tijdschrift Solaria. Tot groep schrijvers die zich daaromheen hadden verzameld, hoorde vanaf 1929 ook Vittorini, die in het tijdschrift begon te publiceren.

Vittorini over zichzelf:

Ik werd op 23 juli 1908 geboren in Siracusa, Siciliaanse stad van boeren en zeelui. Mijn grootvader van moederskant was boer, die van vaderskant zeeman. Mijn vader was spoorwegbeambte en ik heb een groot deel van mijn kinderjaren doorgebracht in kleine spoorwegstations op het platteland. Ik was de oudste van vier broers. Op mijn zeventiende ben ik van school gegaan en heb mijn familie en Sicilië verlaten. Om in mijn levensonderhoud te voorzien, ben ik begonnen bij een wegenbouwbedrijf in de bergen van de regio Veneto. Daarna verdiende ik in Florence de kost als vertaler van Franse, Engelse en Amerikaanse literatuur. Vanaf 1939 werkte ik als redacteur bij uitgeverijen.

Ik heb geen reguliere opleiding gehad. Na het verlaten van de openbare school heb ik voor mijzelf gestudeerd. Het eerste boek dat een grote invloed op mij maakte, was Robinson Crusoe. Van de schrijvers uit het verleden waardeer met name Sofocles, Erodotus, Boccaccio, Chaucer, Cervantes, Shakespeare, De Foe, Goldoni, Gogol, Stendhal en Melville. Van de hedendaagse schrijvers Faulkner en Hemingway. Maar ik stel ook het werk van ontelbare andere schrijvers op prijs, waaronder jongeren als Hawkes en Wright Morris. Ik ben geïnteresseerd in essays over literatuur, kritiek en schiedenis van de letterkunde.

Ik werd schrijver zonder ooit te hebben gedroomd het te willen worden, noch had ik er de ambitie voor. Had ik beschikt over de middelen om altijd te reizen, dan zou ik nu waarschijnlijk nog geen regel hebben geschreven.

Deze autobiografische schets schreef Elio Vittorini vrijwel zeker voor de uitgave Twentieth Century Authors, New York 1942. Het handschrift bevindt zich in het archief Fondo Vittorini. Het stukje werd afgedrukt in Elio Vittorini, Gli anni del «Politecnico»: Lettere 1945-1951. Turijn: Einaudi, 1977, pp. 427-428.

Nederlandse vertalingen

Verhalen

  • Een mij nog onbekend verhaal werd opgenomen in de bloemlezing Filippo Donini, Verhalen uit het Zuiden. Negentien Italiaanse novellen, Strengholt, Brussel ,  1943. Vertaald door Pierre Muller.
  • ‘Naam en tranen’, In: Reinier Speelman (red.) Primavera, 1989, pp. 9-12. Vertaald door R. Speelman.
  • ‘Het karretje’, ‘Naam en tranen’, ‘Het kledingstuk aan de binnenkant van de deur’, ‘De steden van de wereld’, ‘De woestijn’, ‘De jongen van 1925’ en ‘Milaan zoals in Spanje Milaan zoals in China’. In: De Revisor, 1991. Vertaald door F.J.P. Verbrugge.
  • ‘Toen de winter begon’. In: De Tweede Ronde, 1991. Vertaald door F.J.P. Verbrugge.
  • ‘Mijn fascistische oktober’.  In dit weblog mijn concept vertaling.

Romans

  • Bij mijn moeder op Sicilië. Uitgeverij Van Ditmar, Amsterdam, 1950. Vertaling Nico Rost. Met een inleiding van Henriëtte Roland Holst en een Nawoord van Elio Vittorini.
  • Een tweede vertaling van dezelfde roman: Gesprek op Sicilië, door Eric  M. Moormann. oorspronkelijke titel: Conversazione in Sicilia. Zie hier + hier besprekingen.
  • Mens of niet. Atheneum, Polak & Van Gennep, Amsterdam, 1995. Vertaald door Anthonie Kee. Een andere (?) vertaling met de titel Milaan ’44.  Van Loghum Slaterus, Zwolle, 1964. Vertaald door —. Oorspronkelijk: Uomini o no.
  • Vrouwen langs de weg. De Arbeiderspers, Amsterdam, 1965, 1968: 2e druk. Vertaald door Machteld I. Borel. Oorspronkelijk:  Le meretrici. Bevat ook vertalingen van ‘Erica e i suoi fratelli’  en ‘La Garibaldina’.
  • In de schaduw van de olifant.  De Bezige Bij, Amsterdam, 1967. Vertaling Arnold de Vos. Oorspronkelijk: Il sempione strizza lʹocchio al Frejus.
  • De rode anjer.  Uitgeverij Cossee, Amsterdam, 2016. Vertaald door Emilia Menkveld. Nawoord van Barbara Kleiner. 2016. Oorspronkelijk: Il garofano rosso.

Aantekeningen bij Elio Vittorini Italiaanse schrijver in het Nederlands

  • Primavera. 23 moderne Italiaanse verhalen, Amsterdam: Meulenhoff, 1989. Met een nawoord van Reinier Speelman, pp. 180-197. Van deze verdienstelijke bloemlezing zie hier de Inhoudsopgave.
  • Wikipedia Italiaans. Er is op dit moment geen Nederlandse pagina.
  • Een recent biografisch artikel van Virna Brigatti in de Treccani Elio Vittorini