Overzicht boeken als redacteur / editor of co-editor.
Laatst gepubliceerde titel bovenaan.
Reading Etty Hillesum in Context: Writings, Life, and Influences of a Visionary Author. Edited by Klaas A.D. Smelik, Gerrit Van Oord and Jurjen Wiersma. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2018. More information.
Etty Hillesum. Studi sulla vita e l’opera. (Con Etty Hillesum 2). A cura di Gerrit Van Oord. Apeiron Editori, Sant’Oreste 2012.
Ria van den Brandt, Etty Hillesum: amicizia, ammirazione e mistica. A cura di Gerrit Van Oord. Apeiron Editori, 2010.
Con Etty Hillesum. Quaderno di informazione e ricerca 1. (Con Etty Hillesum 1). Apeiron Editori, Sant’Oreste 2009. Con Fulvio C. Manara.
Diario 1941-1943. Un mondo ‘altro’ è possibile. Apeiron Editori, Sant’Oreste 2002. Con Maria Pia Mazziotti. Afbeelding omslag
L’esperienza dell’Altro. Studi su Etty Hillesum. A cura di Gerrit Van Oord. Apeiron Editori, Sant’Oreste 1990. [Atti dell’omonimo Convegno tenutasi presso l’Istituto Olandese di Roma, dicembre 1989.] Afbeelding omslag.
In dit overzicht staat het laatste van de gepubliceerde artikelen staat bovenaan.
Vanaf 2010
Alice Nahon vertaald in het Friulaans. In: Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde. Verschenen op 21 juli 2021. Link.
Albert Verwey overtuigend gebloemleesd in het Italiaans. In: Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde. Verschenen op 21 juli 2021. Link.
Fulvio Cerare Manara (1958-2016): Pedagogie opvoeding geweldloosheid en Etty Hillesum. In: De zoektocht van Etty Hillesum in oorlogstijd. Klaas A.D. Smelik (eindred.) [Cahiers Etty Hillesum Studies 2]. Oud Turnhout: Gompel en Svacina, 2021.
Een geslaagde culturele transfer belicht: De Etty Hillesum-tentoonstelling in Rimini, augustus 2019. In Etty Hillesum en de receptie van haar dagboeken. Klaas A.D. Smelik (eindred.) [Cahiers Etty Hillesum Studies 1]. Oud Turnhout: Gompel en Svacina, 2020, 111-121.
Amsterdam, a rischio la casa di Etty Hillesum. In: Avvenire. Milano, 2020. Link.
Johan Huizinga autobiograaf. Een nieuwe vertaling in het Italiaans. In: webFilter. Tijdschrift over vertalen, Tilburg, 2019. Klik hier.
Etty Hillesum: Parole per un futuro altro, in Educazione aperta. Rivista di pedagogia critica, n. 4, estate 2018, 62-74. Link.
Verhalen en vertellen: Giacoma Limentani. In Etty Hillesum en de contouren van haar tijd. Klaas A.D. Smelik (eindred.) [Etty Hillesum Studies 10] Oud Turnhout: Gompel en Svacina, 2018, 153-155.
Louis Hillesum: een ‘stijf deftig’ docent. In Etty Hillesum en de contouren van haar tijd. Klaas A.D. Smelik (eindred.) [Etty Hillesum Studies 10] Oud Turnhout: Gompel en Svacina, 2018, 191-198.
Oprecht bewonderd en streng beoordeeld: Tzvetan Todorovs beeld van Etty Hillesum in de Italiaanse vertaling van zijn werk en enkele reacties daarop, in Etty Hillesum in weerwil van het Joodse vraagstuk. Klaas A.D. Smelik (eindred.) [Etty Hillesum Studies 9] Antwerpen: Garant, 2017, 141-156.
The Departure: A Reconstruction of the Unexpected Deportation of the Hillesum Family from Camp Westerbork on Tuesday 7 September 1943, in Reading Etty Hillesum in Context, 157-180.
Andermans veren. Hoe Etty Hillesum leentjebuur speelde bij Albert Verwey en Simon Vestdijk, in Etty Hillesum in weerwil van het Joodse vraagstuk. Klaas A.D. Smelik (eindred.) [Etty Hillesum Studies 8]. Antwerpen: Garant, 2016, 139-158.
Louis Hillesum en de taal. In: Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde. Verschenen op 6 januari 2015. Link.
Etty Hillesums modderschrift. In: Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde. Verschenen op 28 oktober 2015. Link.
Elementen voor de vorming van een nieuwe mens. Maria Gabriella Nocita interpreteert Etty Hillesum en Primo Levi. In: Etty Hillesum weer thuis in Middelburg. [Etty Hillesum Studies 7] Antwerpen: Garant, 2015.
De salamander en de hoge hoed. In: Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde. Verschenen op 11 juli 2015. Link.
Een Venetiaanse werkplaats: Het Hillesum-onderzoek van Isabella Adinolfi. In: Etty Hillesum 1914-2014. [Etty Hillesum Studies 6] Antwerpen: Garant, 2014, 71-74.
Eerherstel of terugkeer? Jaap Meijers visie op Levie/Louis Hillesum. In: Etty Hillesum in relatie. Klaas A.D. Smelik, et al. (red.) [Etty Hillesum Studies 5], Gent, Academia Press, 2013, 121-133.
La partenza. Una ricostruzione dell’inaspettata deportazione della famiglia Hillesum dal campo di Westerbork il 7 settembre 1943, in Etty Hillesum. Studi sulla vita e sull’opera, a cura di Gerrit Van Oord [Con Etty Hillesum 2], Apeiron Editori, Sant’Oreste 2012, 148-166.
Historie en legende rondom het gezin van Louis en Riva Hillesum. Een beschouwing over Mischa’s spel en de ondergang van de familie Hillesum, in Etty Hillesum in perspectief. [Etty Hillesum Studies 4] Gent: Academia Press, 2012, 139-152.
Omnia salva. Brieven van Louis Hillesum en anderen aan Christine van Nooten, in Etty Hillesum in perspectief. [Etty Hillesum Studies 4] Gent: Academia Press, 2012, 77-128.
Etty Hillesum (Middelburg 1914 – Auschwitz 1943). Scrittura e spiritualità nei diari e nelle lettere, in: Harba lori fa! Percorsi di letteratura fiamminga e olandese, J. Koch, F. Paris, M. Prandoni, F. Terrenato (a cura di), Napoli University Press: Napoli, 2012, 529-543.
Het vertrek. Een reconstructie van de onverwachte deportatie van de familie Hillesum uit kamp Westerbork op 7 september 1943, in: Ria van den Brandt, Klaas A.D. Smelik (red.), Etty Hillesum in discours, Gent, Academia Press, 2011, 115-130.
Two Voices from Westerbork. Etty Hillesum and Philip Mechanicus on the Transport from Camp Westerbork on 24 August 1943, in Spirituality in the Writings of Etty Hillesum, Proceedings of the Etty Hillesum Conference at Ghent University, November 2008, Edited by Klaas A.D. Smelik, Ria van den Brandt, and Meins G.S. Coetsier, Brill: Leiden-Boston, 2010, 313-334.
Etty Hillesum e Edith Stein. La storia di un incontro mai avvenuto, in Con Etty Hillesum. Quaderno di informazione e ricerca 1, Apeiron Editori, Sant’Oreste 2009, 46-57.
Etty Hillesum en Edith Stein. Over een ontmoeting die nooit heeft plaatsgehad, in: Ria van den Brandt, Klaas A.D. Smelik (red.), Etty Hillesum in context, Van Gorcum, Assen 2007, 50-58.
Italiaans enthousiasme. Het dagboek van Etty Hillesum in Italië, in: Ria van den Brandt, Klaas A.D. Smelik (red.), Etty Hillesum in facetten, Uitgeverij Damon, Budel 2003, 111-128.
Het dagboek van Etty Hillesum in Italië, in Filter. Tijdschrift over vertalen, 9 (2002) 3, 49-55. Nijmegen, 2002. Zie hier op DBNL.
Note biografiche su Etty Hillesum, in Etty Hillesum. Diario 1941-1943. Un mondo ‘altro’ è possibile, Apeiron Editori, Sant’Oreste 2002, 45-57.
Dedicato al ritorno. Recensione a All’inferno e ritorno, in AlfaZeta 60, Parma 1997, pp. 154-155.
Etty Hillesum, o perché l’odio non aiuta il mondo, in AlfaZeta 60, Parma 1996, 60-65.
L’ambiguità nascosta. Postfazione a Maria Elena Matacena, Poesie del perdono, Edizioni del Leone, Venezia, 1990, pp. 29-31.
Het wapen van de angst, in Afdruk- Antifascisme Tijdschrijft, augustus-september 1985, 11-12. Link.
De waarden van pornografie. In: Karin Spaink (red.), Pornografie: bekijk ’t maar. Een politiek-feministische visie op seksualiteit. Amsterdam: Van Gennep, 1982, 71-84.
Deze pagina gaat over Hella Haasse Italiaanse vertalingen van haar werk. Maar eerst geef ik enkele biografische notities. Zij werd geboren in Batavia (nu Jakarta) in Nederlands-Indië op 2 februari 1918. Haar roepnaam Hella vervangt Hélène Serafia. Lager onderwijs ontving Hella in Nederland van 1920 tot 1928, met een korte onderbreking van 1922-1923. De middelbare school doorliep zij in Nederlands-Indië, dat zij in 1938 verliet om in Amsterdam Scandinavische letterkunde te gaan studeren. Meer biografische gegevens zijn ruimschoots voorhanden op Nederlandse websites.
Hella Haasse in een tekening uit 1981.
Hella Haasse en Rome
De schrijfster wijdde een flink aantal pagina’s aan de Heilige Stad. De eerste keer na de reis die haar in de zomer van 1951 naar Rome voerde. Ze reisde samen met haar echtgenoot. De terugreis ging over de via Cassia door Noord-Latium met een stop bij het meer van Bolsena. Vervolgens reden zij door naar Toscane, waarbij ze de steden Siena en Florence aandeden. Haasse legde haar ervaringen neer in Klein reismozaïek: Italiaanse impressies. Het boekje verscheen in 1952. De eerste 35 bladzijden gaan over Rome.
Haar tweede project werd de roman De scharlaken stad, eveneens uit 1952. Het verhaal speelt zich hoofdzakelijk af in het 16e eeuwse Rome. Haar derde roman krijgt de titel Een nieuwer testament. Haasse voert ons mee naar Rome in het jaar 417 en dateert heel precies de tijd van handeling: 5 en 6 juli.
Haasse’s werk in Italië
De Nederlandse schrijfster Hella Haasse heeft een warm onthaal gekregen bij Italiaanse lezers. Zoals men uit het hieronder opgenomen overzicht kan opmaken, werd met name haar fictie vertaald. Haar debuut Oeroeg verscheen overigens pas in 2017 in het Italiaans (n° 13). Aanvankelijk werden haar romans door uitgeverij Rizzoli (nrs 1, 3, 4 en 6) op de markt gebracht. Vanaf 1996 komen haar boeken bij de eveneens Milanese uitgeverij Iperborea uit. Eén titel (n° 2) vond onderdak bij de Turijnse uitgeverij Lindau.
Haasse in een Nederlandse bibliotheek op de Janiculum in Rome
In het Romeinse Istituto Italiano di Studi Germanici, het IISG, biedt gastvrijheid aan een klein fonds van werken van Nederlandse schrijfsters en schrijvers. Het gaat om 2810 nummers waaronder enkele tientallen vertalingen in het Italiaans. In ‘normale’ tijden kan men terecht in de leeszaal van het IISG. Hoe dit fonds hier terecht is gekomen, stel ik nog wel eens aan de orde. Van Hella Haasse zijn 33 titels aanwezig, plus een nummer van het literaire tijdschrift Bzzlletin uit 1981, waarin een interview met haar is opgenomen.
Hella Haasse Italiaanse vertalingen van haar werk
Vagando per una selva oscura, Milaan: Rizzoli, 1991. 2e druk Milaan: Fabbri, 2002. Omslag-it. Vertaling: Cristina Hess. Oorspr. Het woud der verwachting, 1949. Amsterdam: Rainbow Pockets 2009: Omslag-nl.
Il lago degli spiriti, Turijn: Lindau, 1992. Oorspr.
Il profumo di mandorle amare, Milaan: Rizzoli, 1993. Omslag-it. Vertaling: Cristina Hess. Oorspr. Een nieuwer testament, Amsterdam: Querido, 1966. Omslag-nl.
I signori del tè, Milaan: Rizzoli, 1994. Omslag-it. Vertaling: -. Oorspr. De heren van de Thee, Amsterdam: Querido, 1992. Omslag-nl.
Di passaggio, Milaan: Iperborea, 1996. Omslag-it. Vertaling: Laura Pignatti. Oorspr. Transit, Amsterdam: Querido, 1994. Boekenweekgeschenk 1994. Omslag-nl. Pignatti schreef ook de inleiding op haar vertaling.
La signora Bentinck, Milaan: Rizzoli, 1997. Omslag-it. Vertaling: -. Oorspr. Mevrouw Bentinck of Onverenigbaarheid van karakter.
La fonte nascosta, Milaan: Iperborea, 1997. Omslag-it. Vertaling: Laura Pignatti. Oorspr. De verborgen bron, 1950. Omslag-nl. Pignatti schreef ook de inleiding op haar vertaling.
Le vie dell’immaginazione, Milaan: Iperborea, 2001. Omslag-it. Vertaling: Laura Pignatti. Oorspr. De wegen der verbeelding, 1983. Omslag-nl.
La pianista e i lupi, Milaan: Iperborea, 2003. Omslag-it. Vertaling: Lisetta Figurelli. Oorspr. Fenrir: een lang weekend in de Ardennen, 2000. Omslag-nl. Met een nawoord van Franco Paris.
Tiro ai cigni, Milaan: Iperborea, 2004. Omslag-it. Vertaling: L. Pignatti. Oorspr. Zwanen schieten, 1997. Omslag-nl.
Bertus Aafjes werd geboren in Amsterdam op 12 mei 1914 en overleed in Swolgen op 22 april 1993. Na de lagere school bezocht hij het Ignatiuscollege. Hij was het tegendeel van een ijverige leerling en bleef in de 1e en 2e klaas zitten. Hoewel hij het priesterschap niet als zijn roeping voelde, begon de vijftienjarige op het klein seminarie te Uden aan zijn opleiding. Daarop volgde het seminarie in Heemstede en ten slotte gaat hij studeren aan het Groot-seminarie in Warmond. Aafjes was daar één van de ruim driehonderd studenten aan het in 1928 geopende ‘Filosoficum’. In 1936 breekt hij echter zijn priesteropleiding af en verlaat het seminarie. Aafjes zegt daarover:
Het was natuurlijk een zeer merkwaardig iets, dat iemand die voor celibatair priester studeerde, gedichten schrijft die nu niet bepaald celibatair te noemen zijn.Toen de seminarie-overheden mij deze feiten voorlegden en vroegen of ik er eens over na wilde denken, stond mijn besluit snel vast. De volgende dag ben ik naar de directeur van het seminarie in Warmond gestapt en ik heb tegen hem gezegd: Ik heb er over nagedacht. Ik ben weg. De schrik was groot,maar ik ben vertrokken. Onmiddellijk.
Een voetreis naar Rome
Eerste druk, 1946
Eind maart 1936 vertrekt de tweeëntwintig jarige Aafjes naar Rome, eerst een stuk op de fiets en verder te voet. Het was geen ontspannende wandeling:
Ik was op het seminarie opgevoed en wist niets van de wereld. Achteraf was deze voetreis een levensgevaarlijke onderneming. Zo ben ik op een bergpas ingesneeuwd en op het nippertje door sneeuwruimers gered. Ik was totaal argeloos en in veel opzichten ook hulpeloos. Het had op alle mogelijke manieren verkeerd kunnen gaan. De latere “Voetreis” is een verbeelding van de werkelijkheid die ik in 1936 ervaarde. Ik heb onderweg menig traantje gelaten! Zeker als je uitgehongerd langs de kant van de weg zat en halfdood ging van heimwee naar Amsterdam. Maar er komt op een bepaald ogenblik het “point of no return”. Je moet dan kiezen tussen teruggaan naar Amsterdam of doorlopen naar Rome. Teruggaan was je nederlaag bekennen en daar voelde ik niets voor. Ondanks de ontberingen ben ik toch naar Rome gelopen.
Uit die ingrijpende ervaring zou acht jaar later zijn befaamde, gelijknamige epische gedicht ontstaan. In 1946 kwam bij Meulenhoff de 1° druk uit, die nog herzelfde jaar een tweede kreeg. Van het werk verschenen herdrukken tot in de jaren tachtig.
Wahib e gli albicocchi, Milano: Mondadori, 1962. Vertaling Luisa van Wassenaer Crocini. Oorspr.: Morgen bloeien de abrikozen.
Il mistero dell’Architettura. Re Baldoria. Paolini, Milaan, 1969.
De gedichten: De laatste brief, Vaarwel, vaarwel Mooi Nederland, In de koets naar St. Remy, Advent, zijn opgenomen in de Italiaanse bloemlezing: G. van Woudenberg, F. Nicosia (a cura di), Poesia olandese contemporanea, Milano: Schwarz, 1959.
Aantekeningen bij Bertus Aafjes in het Italiaans vertaald
Zie ook het interview met Aafjes in Bzzlletin 1985 op dbnl. En hier een pdf met het interview. Op Neerlandistiek van 21 februari 2024 een artikel van jan Uyttendaele.
Over zijn Voetreis schrijft Aafjes ook in het verhaal Weerzien van Rome, dat in 1952 eerst in Dietsche Warande & Belfort verscheen en later werd opgenomen in de bundel Het Italië-gevoel. Nederlandse schrijvers over Italië, Amsterdam: Wereldbibliotheek, 1989, pp. 43-56. Afbeelding omslag boek.
Wassenaer Crocini. Oorspr.: Morgen bloeien de abrikozen.