Twee gedichten van Gianni Rodari tegen oorlog en destructie. De directe aanleiding om onderstaande twee gedichten in het Nederlands te vertalen, zijn de ontwikkelingen in Oost-Europa. De Russische invasie van Oekraïne veroorzaakt Lees verder “Gianni Rodari tegen oorlog dichten ook na de invasie”
Umberto Eco Burleske gedichten over Kant Malebrance Spinoza
Dat Umberto Eco Burleske gedichten over Kant Malebrance Spinoza had geschreven, was nieuw voor mij. Hij maakte ze in de jaren zestig van de 20º eeuw. Men noemt ze ook wel puntdichten. Constantijn Huygens was er zeer bedreven in. Eco publiceerde de zijne eerst in tijdschriften en in 1992 in de bundel Lees verder “Umberto Eco Burleske gedichten over Kant Malebrance Spinoza”
Amelia Rosselli Twee gedichten: Engels en Nederlands
In dit artikel neem ik van Amelia Rosselli twee gedichten op. Het eerste schreef zij in het Engels. Het verscheen in haar bundel October Elizabethans.
O were l one in Three! Just like the Holy Ghost,
the Father and the Son, I’d reunite my scattered souls
and string them in from all the seas abroad;
no longer climb upon perdition’s mast
and wave a banner crying God, at last!
Het tweede gedicht geef ik in de vertaling van Frans van Dooren.
[Evolutie]
Na ’t godsgeschenk was er de weergeboorte. Na ’t geduld
der zinnen vielen alle dagen weg. Na de oostindische inkt
herleefde een olifant: de blijdschap. Na de blijdschap
daalde de hel na ’t paradijs de wolf in ’t hol. Na de
oneindigheid was er de carrousel. Maar ’t licht doofde uit
en ’t dier ontgloeide weer, de wol werd klaargemaakt, de wolf
verslonden. Na de honger kwam de baby, na de weerzin schreef
de minnaar verzen. Na de oneindigheid verdween de carrousel
na ’t briefhoofd groeide de inkt. Warm in haar schutse schreef
de Maagd haar verzen neer: stervend antwoordde Christus haar
raak mij niet aan! Na deze verzen slokte Christus ’t leed
op dat hem kwelde. Na de nacht viel heel de steun der wereld
in duigen. Na de hel ontsproot de zoon die erop gebrand was
om op te vallen. Na de weerzin brak de stilte door ’t verzuurd
gelispel der boerin op zoek naar water in de put die voor
haar armen veel te diep was. Na de lucht die delicaat neerdaalde
rond haar enorme lijf kwam ’t dochtertje ter wereld met
haar diep ontwrichte hart, ter wereld kwam de pijn der vogels en
’t verlangen en de oneindigheid die men niet meer terugvindt
wanneer men haar verliest. Wij wankelen verwachtingsvol totdat
tenslotte aan ’t einde een slaafse ziel wordt opgevist.
De kwestie van de titel
Het eerste gedicht heeft geen titel. Het tweede in de vertaling van Frans van Dooren trouwens ook niet. Hij geeft het in zijn bloemlezing echter wel een titel: ‘Evolutie’. Ik zie de noodzaak daarvan niet in en vind het bovendien niet correct. Het voegt immers een vreemd element toe aan het gedicht. En niet zelden is het ook een interpretatie. Tekstbezorgers of vertalers gebruiken gewoonlijk het eerste vers als titel en vierkante haken om te laten zien dat het om een redactionele ingreep gaat
.
Aantekeningen bij Amelia Rosselli twee gedichten: Engels en Nederlands
- Voor de vertaling zie Frans van Dooren, Gepolijst albast, p. 383. Zie hier een pagina over zijn bloemlezing.
- Zie deze pagina over Amelia Rosselli en haar ontmoeting met Pier Paolo Passolini waarover zij werd geïnterviewd in 1995.
- Er bestaat geen Nederlandse wikipedia pagina, maar wel een Engelse. Vandaar kan men verder.
Sibilla Aleramo Een gedicht in een Nederlandse vertaling
Er werd van de Italiaanse schrijfster Sibilla Aleramo vrij weinig in het Nederlands vertaald. Hieronder volgt van Sibilla Aleramo Een gedicht in de versie van Frans van Dooren. Maar eerst een paar woorden over de schrijfster. Zij werd op 14 augustus 1876 geboren als Rina Felicina Faccio in Alexandria (Piëmont). Zij overleed na een lang en bewogen schrijversbestaan op 13 januari 1960 in Rome. In 1906 publiceerde zij onder de schrijversnaam Sibilla Aleramo haar eerste roman Una donna, Een vrouw. Zij zou het pseudoniem de rest van haar leven blijven gebruiken. Nog slechts een enkeling zou haar Rina noemen. Eén van hen was de beroemde dichter Dino Campana.
Een vertaling van Frans van Dooren
KRACHT IN MIJ OM LIEF TE HEBBEN
Kracht in mij om lief te hebben
vurig in de seizoenen uitgeoefend
soms duikt in de herinnering een verre herfst op
waarin ik dacht jou echt geraakt te hebben
ik dacht dat hij die mij volledig
meevoerde op hoge orkanen van verrukking
ook werkelijk bestond
hij rustte met zijn voorhoofd op mijn borst
vertelde mij zijn bittere verhalen
beluisterde opgewonden die van mij
wij voeren op een meer tussen de bergen
hoe fijn zou ’t zijn geweest verstrengeld weg te zinken
tussen die kalm in ’t water doezelende toppen
maar diep in ’t hart trilde een ander water
in ’t land waar Arethusa
groen in ’t rechtvaardig eiland van de mythen ligt
in ’t eiland dat van hem was
en samen gingen wij er nooit naar toe
o kracht in mij om lief te hebben
nooit werd jij echt geraakt
noch die keer noch met anderen daarna
maar toch ging jij in mij nimmer verloren
je nam zelfs steeds reusachtigere vormen aan
tot hoofdhaar en gezicht wit werden
toen goud en roze erin .verdwenen waren
tenslotte weet ik nu waarop jij was gericht
jij kracht in mij om lief te hebben
op ’t hele menselijk geslacht was jij gericht
met al zijn smarten en zijn dwalingen
onmetelijke stoet onder ’t gewelf der sterren
geslacht der mensen dat zo zelden vreugden kent
meren beroert met kalm in ’t water doezelende toppen
instemt met de Aarde in hoge hartstocht zich volgepropt
soms valt er iemand terug in de eenzaamheid der wanhoop
soms echter staat er iemand op die zijn vertrouwen
in een rechtvaardiger toekomst nooit verloochent
een toekomst zonder ooit nog moordpartijen
en zonder ooit nog oorlog haat of honger
geen honger meer naar brood geen honger meer naar macht
o rechtvaardige en broederlijke wereld
o kracht in mij om lief te hebben
tenslotte weet ik nu waarop jij was gericht
Voor de gunstige ontvangst bij de Italiaanse lezers en lezeressen van Aleramo en haar werk was de publicatie van haar dagboeken van groot belang.
Naoorlogse schrijfsters als Natalia Ginzburg, Alba de Céspedes, Lalla Romano zijn volgens de literatuurhistorica Antonella Cilento schatplichtig aan Aleramo. En hetzelfde zou gelden voor de Italiaanse feministische beweging.
Aantekeningen bij Sibilla Aleramo Een gedicht
- Van dit gedicht uit 1946 hier een PDF van de vertaling en het origineel. Opgenomen in Frans van Dooren, Gepolijst Albast, p. 337-338. Zie hier voor een pagina over deze bloemlezing.
- Dit is een Nederlandse vertaling van haar romandebuut: Sibilla Aleramo, Een vrouw. Amsterdam: Feministische Uitgeverij Sara, 1977. De vertaling is van Eva Beata Hendriksen.
- Wikipedia Nederlands Italiaans
- Bijzonder interessant vind ik deze documentaire over Sibilla Aleramo.