De Italiaanse schrijver Dario Bellezza (1944 – 1996) werd geboren in Rome (Foto). Hij zag zichzelf in de eerste plaats als een dichter. Hij werd ontdekt en gepresenteerd door Pier Paolo Pasolini, die hem ‘de beste dichter van de nieuwe generatie’ noemde. Maar Bellezza schreef ook negen romans en een aantal essays. Hij vertaalde uit het Frans belangrijke auteurs als George Bataille en Arthur Rimbaud. Met de journaliste Francesca Pansa sprak Dario Bellezza over Pasolini voor haar boek over de dichters, die een aantal Italiaanse schrijvers verklaarden het meest lief te hebben. Hieronder enkele opmerkelijke citaten uit het gesprek met Francesca Pansa (FP).
FP. Alles wat raakt aan Pasolini is erotisch. Er is altijd hartstocht, betrokkenheid, nooit een afstandelijke blik. Eros was essentieel voor hem en bepaalde zijn verhouding tot de werkelijkheid, die hij tegemoed trad als ‘jager’. Denkt u ook niet?
Pasolini’s verhouding met de erotiek kostte hem het leven. Zijn gedrag als jager was dus oprecht. Pasolini wilde de mannelijke lichamen bezitten, niet liefhebben. Zijn echte liefde was gereserveerd voor zijn moeder.
FP. Wat was in Pasolini’s familie het doorslaggevende element dat zijn verhouding tot de liefde bepaalde ?
Zijn moeder heeft hem door opperste verwenning verpest. Zij heeft zijn liefde voor andere vrouwen geblokkeerd. Hij kon niet meer terug. Zijn moeder, met wie hij tot aan het einde van zijn leven samenwoonde, tot een jongen hem ombracht, maakte een normaal gevoelsleven onmogelijk. Niet alleen in de omgang met een vrouwen maar ook met jongens. Zodoende is er in Pasolini alleen het avontuur, de masturbatie, geen relatie tussen twee mensen.
Het postume Amado mio
Misschien stelt hij het probleem [van de homosexuele eros] alleen aan de orde in Amado mio. Hij doorleeft het als 
een herhaling van zijn verhouding tot zijn broer, de gesneuvelde verzetstrijder. Hij bekent dat hij als jongen de liefde had willen bedrijven met zijn broer en zijn vader, niet met zijn moeder. Voor zijn moeder is de gesublimeerde liefde bestemd. Kronkelwegen van de psychologie. Van iemand die in zijn jeugd Freud heeft gelezen maar een analyse altijd heeft geweigerd. In Amado mio wordt de relatie met Toniuto beleefd als een actief bezitten van het lichaam. En dat stoot af, want in de homosexuele liefde zou geweld afwezig moeten zijn. En ook de penetratie om de fouten van de heterosexuele relatie niet te herhalen. Maar het is er. Pasolini is barbaars en primitief en hij slaagt er niet in om met behulp van cultuur zijn instincten bij te stellen.
Zo blijft hij geketend aan een infantile sexualiteit, anaal en oraal, die hem er van weerhoudt het object van zijn verlangen, de jongen, lief te hebben. In Pasolini ontbreken daarom de gedichten over liefde, de liefdespoëzie. Er is in hem geen Kavafis noch een Penna. Wat is er dan wel in hem en wat ontbreekt bij de andere twee ? De eros in de pure staat, verwilderd, in de pre-AIDS periode toen het avontuur alleen nog maar een avontuur was. Men riskeerde niet de pest van de Twintigste eeuw. Kortom Pasolini was niet in staat lief te hebben. Hij hield alleen van zichzelf. Maar dat was een ongelukkige liefde zoals Elsa Morante goed had gezien, want zo was het. Zijn werk is er de bevestiging van.
Scandalen
FP. Pasolini (en zijn personages) hebben in de jaren vijftig en zestig in Italië veel schandalen veroorzaakt. Denkt u dat die schandalen er ook nu nog zullen zijn?
Niet alleen zullen ze er niet meer zijn, maar vandaag de dag zouden de activiteiten van Pasolini geen enkel schandaal veroorzaken. Ook al omdat Pasolini bij leven de mix van ideologie en de erotiek goed wist te hanteren. Het overwegend agrarische Italië van de jaren vijftig kon alleen geschandaliseerd reageren. Vandaag de dag is alles anders, want zelfs in het parlement veroorzaakt geen schandaal meer en blijft niet langer dan een dag op de voorpagina’s van de kranten.
FP. Van de vitaliteit van de necrofiele erotiek tot de excrementen van Salò. Hoe kunnen we de ontwikkelingsgang van Pasolini nagaan?
Pasolini wilde sterven en Salò was zijn gruwelijke geestelijke testament. Hij zocht de dood in de sexualiteit en die vond hij. Ik geloof dat wij piëteit met hem moeten hebben en zijn levensloop bestuderen met het doel er een positieve les uit te trekken. […] Vandaag is Pasolini niet meer actueel. Hij spreekt niet meer tot onze tijd. En zo moet het ook zijn. Misschien ontdekt een onderzoeker in de toekomst, dat een matige Friulische dichter vanwege zijn onstilbare sexuele honger niet kon groeien. Hij imiteerde iedereen: van D’Annunzio van het Poema paradisiaco tot Carducci, van Pascoli tot Caproni en Sandro Penna. Aan het eind van zijn leven ontbrak hem de energie, want hij wist niet hoe lief te hebben.
Het zou verkeerd zijn om op grond van enkele uitspraken in dit interview te concluderen dat Dario Bellezza negatief over zijn ‘maestro’ Pasolini dacht. Niets is minder waar. Hij bleef zijn leraar trouw en diens werk bewonderen, maar zonder verafgoding. Hij publiceerde over hem twee boeken.
Aantekeningen bij Dario Bellezza over Pasolini
- Francesca Pansa, Amore amore. I poeti e gli scrittori italiani contemporanei raccontano il loro poeta più amato e ne presentano i versi a loro più cari, Roma: Newton e Compton editori, 1988, pp. 10-12. (Liefde liefde: Hedendaagse Italiaanse dichters en schrijvers vertellen over hun geliefde dichter en presenteren van hen de gedichten waarvan ze het meest houden). Uit hetzelfde boek liet ik eerder Umberto Eco aan het woord, zie hier.
- Pasolini’s boek Amado mio werd in 1982 postuum gepubliceerd. Het bevat twee korte romans: Amado mio en Atti impuri.
- Salò staat voor: Salò o le 120 giornate di Sodoma, Salò of de 120 dagen van Sodom. Zie hier de wikipedia pagina in het Nederlands.
- Zie hier een wikipedia pagina over Dario Bellezza.
