De eerste gedichten van Pasolini kwamen uit in 1942. Hij publiceerde ze in de bundel Poesie a Casarsa. Het was zijn eerste boek. De oplage bestond uit 300 genummerde exemplaren en nog eens vijfenzeventig zonder nummer, bestemd voor de pers. De bundel bevat gedichten in het Friulisch met een Italiaanse vertaling van de dichter.
Maar Pasolini publiceerde in 1942 ook poëzie in het Italiaans. Zijn werk verscheen in het maandblad Il Setaccio dat uitkwam in Bologna. Het Italiaanse woord ‘setaccio’ betekent zeef. De schrijver was direct betrokken bij de oprichting en hij maakte vanaf het begin deel uit van de redactie. Het blad verscheen tussen november 1942 en april-mei 1943. In totaal zagen zes nummers het licht. De fascistische jeugdorganisatie G.I.L., Gioventù Italiana del Littorio, afdeling Bologna gaf het periodiek uit (zie ook eind van deze pagina). De tekening op het omslag hieronder maakte Pasolini.
Het gedicht hieronder verscheen in aflevering 2, december 1942. Het heeft de vorm van een gesprek tussen een vrouw en een soldaat. De Italiaanse titel is: ‘Contrasto della donna e del soldato’, dat we letterlijk kunnen vertalen als Het conflict van de vrouw en van de soldaat. Elk van de personages heeft een innerlijk conflict dat de ander beïnvloedt. Het lijkt mij van belang de historische periode waarin de compositie werd geschreven in het achterhoofd te houden. Deze concept vertaling is van mij.
Het conflict van de vrouw en van de soldaat
De soldaat
Ik geef toe aan jouw verlangens;
in je ogen is het verleden.
Jij bent een duistere herfst
die niet naar de sneeuw leidt.
De vrouw
Je bent gekleed als soldaat
vandaag; zo kende ik je niet.
De avond is warm. Gekwetst
ben je, jongen, in stilte?
De soldaat
Spreek niet van de avond,
raak me niet aan met je adem.
De vrieskou is in het vlees,
en de onschuld roept.
De vrouw
De sluwheid glinstert niet
in uw ronde ogen, mijnheer.
Maar je gebogen wimpers
zijn gist voor de begeerte.
De soldaat
Mijn vlees is ver van hier.
Maar jij, o onbekende,
zag jij mijn kindertijd
wegvluchten door de tuinen?
De vrouw
Hier ben ik, kind, je ziet mij
naakt en geknield.
Jouw ernstige gelaat
windt mij op en kwelt mij.
De soldaat
Vaarwel.
De vrouw
Wat?
De soldaat
Ik verlaat je.
De vrouw
Ik hoor niets.
De soldaat
Ik vertrek. Vaarwel.
De vrouw
Moordenaar, je vlucht.
Ach, zoon, verlaat me niet.
Jouw lichaam was het mijne.
De soldaat
De maan bevriest de weiden,
verstoor niet de rust.
Mijn heilige onschuld
verloor je zonder een schreeuw.
De vrouw
Maar zie je niet dat de kou,
die je belaagt mij verwondt?
Ach, raak mijn lippen aan.
De soldaat
Nee. Luister, vrouw: onbekend
is je het kleed dat ik draag.
Onbekend is je de aarde
die mij vijand noemt.
Onbekend is je de dood
die in het verre dreigt.
(Onbekend is je de knaap
die in de tuinen rende:
o mijn oorlogszuchtige jeugd!)
Buig dus geduldig het hoofd,
voor de onbekende zaken
die ik zal dienen.
De vrouw
Maar bij mij ben je naakt!…
(De soldaat slaat triest de ogen neer,
vleit zich op het vochtige veld.
Als hij weer opstaat
ziet hij op de plaats
van de vrouw een meisje).
Het meisje
Ga, mijn lieve soldaat,
naakt als de roos,
naar je onbekende leven.
Namens mij, laat een kus
– onder de gevallen vijanden –
aan de meest reine en wilde.
Aantekeningen bij de Eerste gedichten van Pasolini
- Voor mijn andere artikelen over Pasolini zie hier.
- Pasolini’s eerste bundel gedichten Poesie a Casarsa werd in 1942 uitgegeven door de Antiquarische Boekhandel van Mario Landi in Bologna. In 2019 verscheen van het boek een facsimile uitgave.
- Het gedicht verscheen tachtig jaar geleden in het tijdschrift Il Setaccio, n° 2, 1942, p. 12.
- G.I.L. is de afkorting van ‘Italiaanse jeugd van het littorio’, een universitaire organisatie van de jeugdgroepen tijdens het fascistische regime. Hun motto was: “geloven, gehoorzamen, vechten”- De G.I.L. ontstond in 1937 uit de fusie van de fascistische organisaties genaamd ‘Opera Nazionale balilla’ en ‘Fascistische strijdjeugd’. De G.I.L. was rechtstreeks afhankelijk van de secretaris van de nationale fascistische partij. Zij organiseerde in haar gelederen meisjes en jongens van 6 tot 21 jaar. Het doel was politieke training, sport en militaire voorbereiding. Men deed ook aan welzijns- en recreatieactiviteiten. De organisatie werd ontbonden in 1943.
- Voor de termen fasces en littorio zie deze wikipediapagina.
