De fabel van Italo Svevo Twee timmerlui is het middenstuk van de brief die hij op 10 april 1908 schreef aan zijn dochter Letizia. Zij was toen elf jaar oud en dol op lezen. In de brief vraagt hij haar om dingen te maken (cursief van Svevo). Hij noemt als voorbeelden de kleertjes van haar pop en een huisje van de bouwsteentjes uit een speelgoeddoos van haar broertje.
[Twee timmerlui]
De ene had een vriendelijk gezicht, maar zei niet veel. Hij maakte prachtige kasten, die iedereen graag wilde kopen en daarom werkte hij 
de hele dag. De andere kwam niet om van de honger, want hij had een nieuw beroep bedacht: in plaats van kasten te maken, dat vond hij teveel moeite, beschreef hij ze en iedereen kwam tegen betaling naar hem luisteren. En het leek echt de moeite waard, want hij wist ze goed te beschrijven, vooral het bruin en het geel van het hout en alle andere kleuren die een kast kan hebben. Ook de contouren van een kast en de rondingen, de krullen en alle andere versieringen wist hij prachtig te beschrijven.
En zo ging het jarenlang door, de een maakte de kasten, de ander … beschreef ze. Maar met het verstrijken van de tijd bleek dat de eerste ze altijd gaaf en perfect maakte, waarin de mensen graag hun beddegoed en kleding opborgen. Het bruin was altijd bruin en de kleur van het hout steeds de kleur van het hout. De ander, die de kasten beschreef, gebruikte al vanaf het begin kleine variaties om de mensen te boeien.
[Kleuren]
Hij beschreef het bruin alsof het de kleur van bloed had, het bloed zoals dat in het lichaam van dieren circuleerde. En de kleur van het hout was als de kleur van vlees, van witte of bruine mensen, maar het vlees was altijd roze, de kleur die leven geeft, leven dat onderhuids circuleert. En toen hij zag dat de mensen zich vermaakten, beweerde hij zelfs dat hij levende kasten had gekend. Ze liepen wel wat langzaam op hun korte pootjes, en omdat ze niet konden wachten tot men de spullen in hen opborg, gingen zij die zelf halen. En de huizen werden heel levendig door de kasten die er doorheen renden.
Een rijkaard die naar de beschrijving had geluisterd, zei tegen de timmerman dat hij zo’n kast wilde. ‘Ik raad het u af’, zei de grapjas, ‘want ik ben bang dat mijn kasten de spullen die u erin legt zullen opeten.’ De rijke gaf geen cent om zijn spullen en hield aan. En daarop zij de paljas: ‘Gaat u maar naar mijn buurman. Hij maakt zeker kasten, terwijl het mijn werk is ze te beschrijven.’
Je kunt je wel voorstellen, dat de echte timmerman verbaasd opkeek toen men hem vroeg een levende kast te maken. ‘Ik kan geen levende dingen maken’, zei hij, ‘en als ik het kon, dan zou ik geen kasten maken.’
Aantekeningen bij
- De titel en het tussenkopje heb ik toegevoegd. Zie voor een kort kommentaar deze pdf: Svevo Timmerlui.
- Letizia Schmidt werd op 20 september 1997 geboren in Triëst. Zij stierf op 26 mei 1993. Het citaat van Livia Veneziani heb ik overgenomen uit: Rob Luckerhof, De wereld van Italo Svevo: Schrijver en zakenman. Z.p.: Uitgeverij Prominent, 2020, 143. Voor een recensie zie hier.
- Italo Svevo, Epistolario. Milaan: dall’Oglio editore, 1968, pp. 473-474.
- Zie deze informatie pagina over Italo Svevo met andere links.
