Wat heeft Johan Huizinga met Genua te maken. Is hij er ooit geweest? Huizinga en bruggen. En het tragische ongeluk in Genua. Daarover gaat het verhaal Lees verder “Genua 2018 en Huizinga: ‘Hoge bruggen van begrip’”
De Morandibrug in Genua en een gedicht van Ungaretti
Ontstaan naar aanleiding van de ramp met de Morandibrug in Genua, die gisteren, 14 augustus 2018, tegen het middaguur instortte. De befaamde brug was ontworpen door Riccardo Morandi (1902-1989). Deze succesvolle ingenieur realiseerde rond 200 bruggen. De meeste van deze constructies overspannen een Lees verder “De Morandibrug in Genua en een gedicht van Ungaretti”
De Romeinse begraafplaats Verano en Giuseppe Ungaretti
Dit stukje over de Romeinse begraafplaats Verano schreef ik op zondag 8 juli 2018. Ik heb het enigszins bewerkt en een paar opmerkingen over de onvergelijkbare Italiaanse dichter Giuseppe Ungaretti toegevoegd. En dat was weer aanleiding om iets te zeggen over vertalen. Is deze post een ratjetoe? Lees verder “De Romeinse begraafplaats Verano en Giuseppe Ungaretti”
Honderd jaar Soldaten van Giuseppe Ungaretti
Poëzie lezen. Veel van mijn Italiaanse vriendinnen lezen poëzie. Mijn vrienden minder, veel minder. De vriendinnen kennen het werk van en zodra zijn naam valt, dragen zij diens gedicht Soldaten voor:
Het voelt als
in ’t najaar
aan de bomen
de blad’ren
Ungaretti schreef dit juweeltje over de condition humain in juli 1918. Hij nam het op in de bundel met de ironische titel ‘Vrolijkheid van schipbreuken’ (Allegria di naufragi, 1919) met vier andere gedichten in de afdeling ‘Zwervende’. Bij de publicatie vermeldde hij ook de plaats: Bois de Courton. Deze drie gegevens: de titel, de tijd en de plaats, zetten de lezer op het spoor van de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog. De dichter-infanterist diende als vrijwilliger in het Italiaanse leger in actie in Frankrijk (zie over de militaire campagne deze wiki-pagina).
Terug naar Parijs
Na de oorlog, op 9 november 1918, keert hij terug naar Parijs. Hij gaat er studeren en ontmoet er belangrijke kunstenaars en schrijvers, waaronder Apollinaire, De Chirico en Palazzeschi. De dag dat hij in de stad arriveert, haast hij zich naar het huis van Apollinaire met de beloofde Toscano sigaren, waar de Franse dichter dol op was. Hij treft hem aan op bed: overleden, precies op deze dag.
In 1920 trouwt hij met de Française Jeanne Dupoix en in 1922 verhuist het paar naar Rome. Ungaretti kiest in die jaren voor de politiek en de cultuur van het fascisme en ondertekent in 1925 het ‘Manifest van de fascistische intellectuelen’. De dichter gedraagt zich, althans volgens de meeste critici, gedurende het Italiaanse meer als een meeloper, dan een fanatieke aanhanger. Hij krijgt dan ook geen voet aan de grond. In 1936 vertrekt het gezin naar San Paolo in Brazilië waar hij aan de universtiteit Italiaanse literatuur gaat doceren. Uit economische noodzaak. In San Paolo overlijdt in 1939 zijn enige zoon, Antonietto, negen jaar oud.
Terug naar Italië
In 1942 keert het echtpaar met hun dochter Ninon terug naar Italië. Ungaretti’s geliefde, acht jaar oudere broer Costantino was twee jaar eerder, in 1937, overleden. Aan hem droeg hij 1947 de bundel Ik heb alles verloren op. Met ‘alles’ wordt gedoeld op hun gezamenlijke verleden in Alexandrië. Na de Tweede Wereldoorlog doceert Ungaretti aan de Romeinse Universiteit ‘La Sapienza’.
Ungaretti bij de lunch
Eergisteren ben ik met een goede vriendin gaan lunchen. Debet aan haar literaire achtergrond kwam de poëzie ter sprake en – hoe kan het anders in deze dagen – de politiek. De naam Ungaretti viel en natuurlijk ook zijn gedicht Soldaten. Het kleinood viert in juli 2018 zijn eeuwfeest! Mijn geïnspireerde disgenote waagde de volgende vergelijking. ‘Na het slagveld van de verkiezingen’, stelde zij, ‘gaan we een periode in, die mogelijk uitloopt op een autoritair regime.’ Ik kon een lachbui nauwelijks de baas en wierp tegen dat ze misschien wat al te snel van stapel liep. Ze wond zich over mijn reactie niet op, want zij had mij al snel na onze eerste kennismaking – jaren geleden – ondergebracht in de categorie ‘onverbeterlijke optimisten’.
Tot mijn vreugde had ik mijn notitieboekje op zak en kon ik haar het citaat van Ungaretti voorlezen, dat ik in het voorjaar had opgetekend:
In mijn gedichten is geen spoor van haat voor de vijand, voor nìemand: men vindt er de bewustwording van de condition umaine, van de broederschap, van het lijden, van de extreme onzekerheid van het leven. Men vindt er de wil en de noodzaak zich uit te drukken, van een bij primitieve exaltatie van een primaire levenslust, van het verlangen om te leven, dat nog eens wordt versterkt door de nabijheid en de dagelijkse aanwezigheid van de dood.
Zij keek mij sprakeloos aan. Wist ik het zeker? Was het wel van Ungaretti?
Aantekeningen bij Honderd jaar Soldaten van Giuseppe Ungaretti
In de sectie ‘Zwervende’ staan de vijf gedichten gedateerd met 1918. Ze zijn in deze volgorde opgenomen: Grasveld (Prato), Men draagt (Si porta), Zwervende (Girovago), Onbezorgd (Sereno) en Soldaten (Soldati).
Zie ook de pagina over Giuseppe Ungaretti
Bijgewerkt: 12 november 2020