In de onderstaande Levensloop van Elio Vittorini bracht ik de belangrijkste gegevens over de schrijver bijeen. Drie thema’s domineren: zijn literaire productie, zijn werk als redacteur en ten slotte zijn politieke engagement.
Geboorte en jeugd
1908 Hij wordt geboren op 23 juli in Siracusa als de eerste van vier broers. Brengt zijn jeugd door op verschillende plaatsen in Sicilië vanwege het beroep van zijn vader: stationswachter.
1918 Zijn vader Sebastiaan geeft hem Robinson Crusoe. Elio leest het boek in het station van Butera waar het gezin dan woont. Vervolgens leest hij ook Duizend en één nacht.
1921 Loopt voor de eerste keer weg van huis naar Noord-Italië. Dit gebeurt drie keer in vier jaar. Hij maakt gebruik van de gratis treinkaartjes die voor spoorwegbeambten en hun familie beschikbaar zijn.
1924 Hij onderbreekt de opleiding boekhouden aan de technische school. Komt in contact met enkele anarchisten uit Siracusa. Hij verruilt Sicilië voor Noord-Italië en vindt werk bij een bouwbedrijf in de buurt van Gorizia.
1926 Hij is weer terug in Siracusa. Wordt een vaste bezoeker van de welvoorziene Alagoniana Bibliotheek van het bisdom. Hij komt in contact met . Hij publiceert “L’ordine nostro” in diens tijdschrift La Conquista dello Stato.
Huwelijk
1927 Op 10 september huwt hij met Rosa Quasimodo (1905-1998), de zuster van de dichter Salvatore. Enrico Falqui helpt hem om in het dagblad La Stampa en het literaire tijdschrijft La Fiera letteraria bijdragen geplaatst te krijgen.
1928 Hij gaat bijdragen leveren aan het dagblad Il Mattino, en aan periodieken als Il Lavoro fascista. Hij leest enkele van de belangrijkste Europese schrijvers, waaronder Kafka, Joyce, Gide en Proust. In augustus van 1928 wordt hun zoon Giusto geboren.
1929 In La Conquista dello Stato verschijnt een artikel dat niet onopgemerkt blijft: ‘Scarico di coscienza’, waarin hij zich keerde tegen het Italiaanse provincialisme. In december verhuist hij naar Florence.
Florence
1930 Zijn vrouw en zoon voegen zich bij hem in Florence. Het gezin woont eerst in het atelier van Elio’s oom, de beeldhouwer Pasquale Sgandurra, daarna op kamers in de via Cavour. Later verhuizen ze naar kamers in via Nazionale en ten slotte maar een appartament in de via delle Carta. Vittorini werkt als redactiesecretaris van het tijdschrift , en dankzij mevrouw Manzini vindt hij een baan als corrector bij het dagblad La Nazione. De typograaf Chiari helpt hem bij zijn zelfstudie Engels.
1931 Hij begint samen te werken met het weekblad Il Bargello, uitgegeven door de Florentijnse Federazione Fascista. In deze jaren leeft het gezin Vittorini in armoede, een detail dat de meeste biografen achterwege laten (behalve Romano Bilenchi). Dit gegeven heeft de publicistische productiviteit van de schrijver beïnvloed, daarvan getuigen de vele gepubliceerde artikelen, zijn vertaalwerk en bovendien de inhoud van deze artikelen.
1932 Hij wint ex aequo met Virgilio Lilli de prijs voor het beste reisdagboek Diario del viaggio in Sardegna (Dagboek van een reis naar Sardinië). De prijs was uitgeloofd door het tijdschrift L’Italia letteraria. In de jury zat onder andere Grazia Deledda.
1933 In maart maakt hij de reis naar Milaan waarop hij zal terugkijken als beslissend voor zijn leven. In Solaria verschijnt de eerste aflevering van Il garofano rosso. De vertaling Il purosangue van Lawrence komt uit bij uitgeverij Mondadori.
Einde correctorschap
1934 Een loodvergiftiging dwingt hem zijn baan als corrector bij de krant op te geven. In juli wordt zijn tweede zoon geboren: Demetrio.
1935 De tweede vertaling van Lawrence verschijnt: La vergine e lo zingaro e altri racconti.
1936 In juli begint de Spaanse burgeroorlog. Vittorini onderbreekt Erica e i suoi fratelli. Hij maakt plannen om clandestien naar Spanje te gaan en zich bij de republikeinen te voegen. Zijn pseudo-reportage uit Malaga wordt niet gepubliceerd. Wel verschijnt een stuk tegen Franco, maar dat leidt ertoe dat hij uit de Partito Nazionale Fascista (PNF) wordt gezet. Hij woont een uitvoering van de Traviata bij en die inspireert hem om op zoek te gaan naar een nieuwe stijl. Bij uitgeverij Parenti verschijnt de sterk herziene versie van de tekst waarmee hij in 1932 de literaire prijs had gewonnen, nu met de titel Nei Morlacchi. Viaggio in Sardegna.
1937 Bij Mondadori verschijnt de vertaling van Edgar Allan Poe’s Gordon Pym. In het eerste nummer van het tijdschrift Letteratura publiceert hij de onvoltooid gebleven roman Giochi di ragazzi, die gedacht was als het vervolg op Garofano rosso. In september begint hij te schrijven aan Conversazione in Sicilië.
1938 In nummer 5 van Letteratura publiceert hij Notizia su Saroyan en in nummer 6 de eerste aflevering van Conversazione. Hij verhuist naar Milaan omdat hij werk had gevonden in de wereld van de uitgeverij.
1939 In april verschijnt in Letteratura de laatste aflevering van Conversazione. Mondadori publiceert La tragica vicenda di Carlo III, dat hij samen met Giansiro Ferrata had geschreven. Zijn vertalingen van Faulkner, Steinbeck, Powys, en anderen zien eveneens het licht. Hij is naar Milaan verhuisd en werkt bij uitgeverij Bompiani.
Americana
1940 V. begint de werkzaamheden voor zijn beroemde bloemlezing Americana. Meer vertalingen volgen, waaronder La peste di Londra van Defoe e Che ve ne sembra dell’America? van Saroyan.
1941 Bij Parenti verschijnt Nome e lagrime dat ook Conversazione bevat. Bompiani publiceert het kort daarna apart. De fascistische censuur blokkeert de publicatie door Bompiani van Americana vanwege de kritische begeleidende teksten van Vittorini.
1942 Americana verschijnt in een aangepaste versie. De eerste titels in de door Vittorini geleide reeks Corona van Bompiani komen op de markt (Cattaneo, Amari). Vittorini legt contacten met de Italiaanse Communistische Partij, de PCI.
Arrestatie en bevrijding
1943 Op 26 juli, daags voor de val van het Mussolini, wordt hij gearresteerd. Hij wordt bevrijd op 8 settember. Tijdens het bombardement op Milaan in augustus wordt zijn huis verwoest en gaan manuscripten en boeken verloren. Hij functioneert als verbindingsman tussen het centrum en verzetsgroepen. Bovendien werkt hij voor de clandestiene pers en redigeert de bulletins van het communistische (Fronte della Gioventù) en werkt daarbij direct samen met verzetsman Eugenio Curiel.
1944 Hij reist naar Florence om een algemene staking te organiseren. Hij riskeert arrestatie en trekt zich tijdelijk uit de strijd terug. Hij schrijft de roman Uomini e no.
1945 Curiel wordt vermoord en Vittorini keert terug naar Milaan om zijn plaats als verzetsman weer in te nemen. Hij wijdt zich opnieuw aan de clandestiene pers. Na 25 april werk hij ook voor het dagblad L’Unità», voor de Noord-Italiaanse editie die in Milaan verscheen. Bij Bompiani komt Uomini e no uit. Bij Einaudi verschijnt in settembre n. 1 van het door Vittorini opgezette tijdschrift Il Politecnico.
1946 Voor de PCI is hij kandidaat voor de Costituente. Polemiseert met Mario Alicata e Palmiro Togliatti. Hij schrijft aan Il Sempione strizza l’occhio al Fréjus en begint met Le donne di Messina.
1947 Hij publiceert Il Sempione en enkele fragmenten van Lo zio Agrippa passa in treno. In december houdt Il Politecnico op te bestaan.
1948 De roman Il garofano rosso komt uit bij Mondadori, met het beroemde Voorwoord.
1949 De roman Le donne di Messina verschijnt bij Bompiani. Hij begint aan Garibaldina.
Reis naar Sicilië
1950 In februari maakt hij in gezelschap van L. Crocenzi en anderen een reis in Sicilië voor de geïllustreerde uitgave van Conversazione, dat in 1953 verschijnt. Het (kerkelijk) huwelijk met Rosa Quasimodo wordt geannuleerd. Ginetta Varisco is al geruime tijd zijn nieuwe vriendin en later zijn echtgenote.
1951 Einaudi begint met de nieuwe reeks Gettoni. Op 6 settember verschijnt in de La nuova Stampa zijn beroemde artikel Le vie degli ex comunisti. In december begint hij te werken aan Le città del mondo.
1954 In het culturele tijdschrift Nuovi Argomenti verschijnt Erica e i suoi fratelli dat hij zeer waarschijnlijk had geschreven in de periode januari – juli 1936. Het manuscript wordt bij toeval teruggevonden.
Zoon Giusto overlijdt
1955 Zijn zoon Giusto overlijdt
1956 Volgt de internationale politieke ontwikkelingen. Overweegt naar Hongarije te gaan vanwege de revolutie.
1957 Zijn bloemlezing Diario in pubblico (Publiek dagboek) verschijnt. Als literair adviseur wijst hij de roman Il gattopardo af. Zijn besluit veroorzaakt later veel ophef.
1959 Hij begint met de pubblicatie van Il Menabò bij uitgeverij Einaudi. Zijn medehoofdredacteur is Italo Calvino. Hij staat kandidaat voor de PSI bij de regionale verkiezingen in Sicilië. Met Carpi en Nelo Risi werkt hij aan het filmscript van Le città del mondo. De film zal nooit worden gemaakt.
1960 Mondadori belast hem met de leiding van de reeks La Medusa. Hij wordt voor de PSI gekozen als lid van de gemeenteraad van Milaan, maar hij treedt direct af met de motivatie dat hij meer geschikt is voor het werk van schrijver.
1961 Waarschijnlijk begint hij dit jaar met de aantekeningen voor Le due tensioni, dat bestaat uit fragmenten literatuur theoretische aard. De titel is van latere tekstbezorgers.
1962 Werkt samen met Francesco Leonetti aan het ambitieuze project voor een nieuw internationaal tijdschrift genaamd ‘Gulliver’ waarvoor hij behalve Italiaanse ook Franse en Duitse intellectuelen wilde werven.
Laatste jaren en overlijden
1963 Ondergaat de eerste chirurgische ingrepen in de kliniek Fatebenefratelli in Milaan.
1964 Hij publiceert de herziene tekst van Le donne di Messina. Het project van het internationale tijdschrift loopt op niets uit. Hij begint met de nieuwe reeks Nuovi scrittori stranieri voor uitgeverij Mondadori.
1965 Vittorini werkt voor uitgeverij Einaudi aan de succesvolle reeks Nuovo Politecnico. Van de 169 nummers ziet hij alleen de eerste drie verschijnen.
1966 Elio Vittorini overlijdt op 12 februari in Milaan in aanwezigheid van zijn vrouw Ginetta. Zij waren gehuwd op 9 februari om hun ruim twintigjarige liefdesrelatie te formaliseren. Hij is begraven op het kerkhof van Concorezza in het familiegraf Varisco. In 1978 werd Ginetta Vittorini Varisco daar bijgezet.
Aantekeningen bij Levensloop van Elio Vittorini Italiaanse schrijver
- Deze chronologie werk ik af en toe bij. Laatste wijziging: 18 september 2022.
- Zie hier de pagina over de Nederlandse vertalingen van Elio Vittorini’s werk.